Bà Henriette Bùi Quang Chiêu sinh ngày 8/9/1906 tại Hà Nội và lớn lên ở Sài Gòn. Bà xuất thân trong một gia đình tri thức và giàu có nức tiếng thời bấy giờ. Điều khiến bà được người đời nhớ tới là bởi, bà chính là nữ bác sĩ đầu tiên ở Việt Nam. Tài năng, năng lực học tập của nữ bác sĩ này từng gây chấn động một thời...
Thông thạo đến 7 thứ tiếng, tốt nghiệp trường Y với luận án xuất sắc
Ngay từ nhỏ, bà Henriette Bùi Quang Chiêu đã được ăn học đầy đủ. Bà cũng rất sáng dạ và luôn có thành tích học tập xuất sắc. Thưở nhỏ, bà Henriette Bùi Quang Chiêu theo học tại Trường Saint Paul de Chartres (trường Nhà Trắng) tại Sài Gòn. Năm 1915, bà thi vượt cấp và nhận bằng Certificat d'Études sớm 2 năm, rồi vào học trường Collège des Jeunes Filles, tức Trường Trung học Gia Long, trường Áo Tím sau này, mà nay là Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai thuộc quận 3, TP.HCM.
Năm 15 tuổi, Henriette Bùi Quang Chiêu được đưa sang Pháp du học tại Trường Lycée Fenelon ở Paris vào năm 1926. Năm 1927, bà vào học Y tại ĐH Y khoa Paris. Thời điểm ấy, việc phụ nữ học lên đại học đã ít, huống chi còn là ĐH Y, và còn là một nữ sinh người Việt. Chính vì vậy mà sự kiện này gây chấn động thời đó. Sự có mặt một phụ nữ Việt tại một trường đại học danh tiếng của Pháp cũng là bước đột phá trong hệ thống giáo dục của nước này.
Thời trẻ của nữ bác sĩ.
Sau 7 năm miệt mài học tập, bà Henriette Bùi Quang Chiêu tốt nghiệp trường Y với luận án đạt loại xuất sắc vào năm 1934. Bản luận án thậm chí còn được Hội đồng giám khảo khen ngợi và tặng thưởng huy chương. Từ đây, Henriette chính thức bắt đầu con đường hành nghề y, trở thành nữ bác sĩ khoa sản đầu tiên của Việt Nam.
Một điều ấn tượng nữa, đó là bà Henriette Bùi Quang Chiêu biết đến 7 ngoại ngữ, bao gồm: Tiếng Pháp, tiếng Trung, tiếng Anh, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Ý, tiếng La Tinh và tiếng Hy Lạp.
Chọn cứu người, thay vì hạnh phúc riêng tư
Năm 1935, bà Henriette về nước lấy chồng theo lệnh của cha mẹ. Chồng bà là ông Vương Quang Nhường, Tiến sĩ Luật khoa đầu tiên của Việt Nam. Thời điểm về nước, bà Henriette nhậm chức Trưởng khoa Hộ sinh cho một bệnh viện sản ở Chợ Lớn, và là người phụ nữ Việt Nam đầu tiên có trách nhiệm chăm lo hệ thống bệnh viện thuộc địa thời ấy.
Cuộc hôn nhân của bà và ông Nhường chỉ kéo dài được 2 năm vì bà Henriette rất bận rộn công việc, thường xuyên phải ra khỏi nhà vào đêm hôm để đi cứu người. Sau đổ vỡ, bà tái giá với kỹ sư, đồng thời là bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích. Ông Bích từng tốt nghiệp kỹ sư cầu cống từ trường nổi tiếng bậc nhất xứ Pháp “École Polytechnique,” vốn chỉ dành riêng cho sinh viên ưu tú nhất của nước Pháp và thế giới thời ấy.
Được biết thời điểm làm việc tại bệnh viện sản ở Chợ Lớn, bà Henriette thường xuyên đấu tranh trực diện với cấp trên để yêu cầu những quyền lợi chính đáng cho y bác sĩ Việt, cho bệnh nhân người Việt, trước sự bất công, thiên vị dành cho bác sĩ, bệnh nhân người Pháp.
Bà Henriette khi về già.
Trong suốt 44 năm theo nghề y, bà Henriette từng làm việc cả ở Việt Nam và Pháp. Năm 1957, bà từng sang Nhật học thêm châm cứu để áp dụng trong ngành sản khoa. Năm 1961, bà sang Pháp sinh sống và mở phòng mạch riêng.
Năm 1970, bà Henriette về nước, tình nguyện phục vụ không lương trong ngành hộ sản và nhi khoa tại Bệnh viện Phú Thọ. Năm 1971, bà lại sang lại Pháp tiếp tục làm nghề y đến năm 1976 và mất vào ngày 27/4/2012 tại Paris, thọ 106 tuổi.
Hiến tặng tư gia cho trường học
Được biết, bà Henriette còn hiến tặng biệt thự tư gia của bà ở số 28 đường Testard làm cơ sở cho Trường ĐH Y khoa Sài Gòn thuộc Viện Đại học Sài Gòn. Hiện nay, nơi này là địa điểm thuộc Bảo tàng Chứng tích chiến tranh ở đường Võ Văn Tần, TP.HCM.
