Khối tài sản 13,5 tỷ USD của gia tộc Tổng thống Marcos, Philippines đến từ đâu với đồng lương ít ỏi?

Cựu tổng thống Philippines Ferdinand Marcos là người nắm quyền trong 20 năm tại quốc đảo này, từ năm 1965 đến 1986. Vợ ông là cựu hoa hậu Philippines Imelda Marcos, sau trở thành một đệ nhất phu nhân và chính trị gia nhiều ảnh hưởng ở Philippines. Mới đây, con ông cũng lên làm tổng thống.

Ông Bongbong Marcos khi còn là cậu bé (đứng giữa) trong bức ảnh chụp cùng bố mẹ là cựu tổng thống Philippines Ferdinand Marcos và cựu đệ nhất phu nhân Imelda Marcos. Ảnh: NYP

Trong 2 thập niên ông Ferdinand Marcos Sr cai trị Philippines, mức lương tổng thống chính thức của ông dường như chưa tới 10.000USD/năm. Phu nhân ông là bà Imelda kiếm được thậm chí còn ít hơn khi làm bộ trưởng. Các cơ quan bắt đầu nghi ngờ nguồn gốc khối tài sản 13,5 tỷ USD của gia tộc này.

Cựu Tổng thống Ferdinand Marcos chụp cùng con trai độc nhất, Ferdinand Marcos Jr, ngày 18/2/1972. Manila, Philippines. Ảnh: AP

Cuộc sống vương giả của gia đình cựu tổng thống Ferdinand Marcos

Trong thời gian đương nhiệm của cựu tổng thống Ferdinand Marcos, gia đình ông được biết đến với lối sống vương giả. Vợ của ông lúc bất giờ là đệ nhất phu nhân Imelda, cựu hoa hậu Philippines, nổi tiếng với việc sở hữu bộ sưu tập 3.000 đôi giày xa xỉ. 

Bộ sưu tập các đôi giày xa xỉ của cựu Đệ nhất phu nhân Philippines Imelda Marcos. Ảnh: Daily Mail

Hiện nay, bảo tàng giày Marikina, thủ đô Manila, vẫn đang cất giữ và trưng bày hơn 700 đôi giày sang trọng của bà Imelda.

Một số đôi giày của bà Imelda Marcos. Ảnh: AP

Tuy nhiên, bộ sưu tập giày khủng không là gì so với hàng tỉ USD được vợ chồng bà cất giữ trong các tài khoản ngân hàng bí mật trên khắp thế giới hoặc được chi cho bất động sản cao cấp, đồ trang sức, tác phẩm nghệ thuật và cổ phiếu. Chỉ sau khi chế độ ông Marcos Sr sụp đổ, công chúng mới vỡ lẽ ra nguồn gốc thực sự của số tài sản đó. BBC cho biết, gia tộc Marcos đã tước đoạt số tiền từ kho bạc nước này lên tới 13,5 tỉ USD để phục vụ cho lối sống xa hoa của họ. Không những vậy, ông Marcos Sr và các "tay chân" còn bị phát hiện vơ vét mọi thứ, từ viện trợ nước ngoài đến các khoản vay của Ngân hàng Thế giới (WB), thâu tóm các công ty lớn và hối lộ để có được các hợp đồng béo bở của chính phủ.

Cậu bé Marcos Jr đang thơm má bố. Ông có chị gái Imee Marcos và em gái Irene Marcos. Ảnh: Shutterstock

Ngay cả trong lúc hỗn loạn chuẩn bị trốn khỏi Manila, gia tộc Marcos vẫn "hốt" được những vật phẩm có giá trị hàng triệu USD, gồm tiền mặt, đồ trang sức, vàng và tác phẩm nghệ thuật. Ước tính, khoảng 300 thùng hàng đã được chất lên 2 máy bay của Mỹ chở các thành viên gia đình ông Marcos Sr tới Hawaii, trong đó chứa chứng từ tiền gửi ngân hàng cũng như chứng thư mua tài sản ở nước ngoài. Giới chức Mỹ thời điểm đó cho biết, đồ trang sức của bà Imelda đã được nhét trong hộp tã lót cùng với vàng thỏi trị giá 200.000USD và gần 1 triệu peso.

Những cáo buộc biển thủ và gần 1/3 số tài sản bất minh của gia tộc Marcos đã được thu hồi

Gia đình Marcos còn đối mặt với các cáo buộc biển thủ số tiền lên đến 10 tỷ USD trong thời gian ông Ferdinand Marcos tại vị. Một cơ quan từng được thành lập để thu hồi tài sản thời ông Marcos, phần lớn thông qua tòa án nhưng đến nay chỉ thu hồi khoảng 3,41 tỷ USD trong 33 năm. Các chính phủ Philippines trước đây từng yêu cầu gia đình Marcos nộp khoản thuế bất động sản với trị giá ít nhất 3,9 tỷ USD. Tuy nhiên, ông Marcos Jr luôn bác bỏ thông tin về khoản thuế này.

Ông Ferdinand Marcos Jr phát biểu trong chiến dịch tranh cử hồi tháng 3/2022 tại thành phố Lipa, tỉnh Batangas, Philippines. Ảnh: Reuters

Năm 1986, thời điểm gia tộc Marcos lưu vong, WB ước tính khối tài sản của họ lên tới 13,5 tỉ USD trong khi thu nhập trung bình của người dân Philippines khi đó chỉ là 1.017USD/năm. Chính phủ sau đó đã tiến hành hàng loạt vụ kiện để thu hồi trang sức, tranh hội họa, bất động sản và hàng trăm triệu USD được giấu trong các tài khoản nước ngoài. Song đây không phải là nhiệm vụ đơn giản, bởi đôi vợ chồng độc tài này đã mất tới 21 năm bòn rút tiền từ kho bạc của Philippines và giấu chúng khắp thế giới, chủ yếu thông qua các công ty bình phong hoặc dưới tên giả.

Ảnh chụp ông Ferdinand Marcos Jr năm 1975 tại Anh. Đây cũng là quốc gia ông đã theo học nhiều năm từ thời học sinh lên đại học. Ảnh: Daily Mail

Một trong những thành công lớn nhất của Chính phủ Philippines sau này là thu hồi được 927 triệu USD tiền mặt từ các ngân hàng Thụy Sĩ. Trải qua nhiều thập niên, giới chức Philippines cũng đã thu hồi được hàng chục triệu USD tiền từ bất động sản, đồ trang sức và tác phẩm nghệ thuật và cổ phiếu của gia tộc Marcos. Theo một cựu quan chức chống tham nhũng Philippines, ước tính đến nay gần 1/3 số tài sản bất minh của gia tộc Marcos đã được thu hồi.
Dẫu vậy, hơn 36 năm sau khi gia tộc Marcos sụp đổ và buộc phải sống lưu vong, chưa một ai đã phải "bóc lịch" vì khối tài sản được thu gom một cách bất hợp pháp trên. Trong khi đó, Tổng thống đắc cử Marcos Jr cho rằng khối tài sản khổng lồ của gia tộc ông là hợp pháp. Trong các chiến dịch tranh cử, ông bác bỏ những chỉ trích về cách gia đình ông làm giàu. Khi được hỏi trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 1 về nỗ lực thu hồi tài sản gia tộc Marcos, ông nói rằng gia đình ông "không còn liên quan gì", đồng thời nhấn mạnh "những gì tòa án ra lệnh, chúng tôi sẽ tuân theo". Thế nhưng, theo Hãng tin Reuters, ông Marcos Jr và gia đình đã bất chấp các lệnh của tòa án và ra sức kháng cáo các phán quyết yêu cầu họ giao nộp tài sản. Ðến nay, gia tộc Marcos vẫn là bị cáo trong ít nhất 40 vụ án dân sự liên quan đến khối tài sản của họ.

Quyền lực trở lại: Ông Ferdinand Marcos Jr lên làm tổng thống

Ông Marcos Jr tuyên bố giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Philippines. Ảnh: ABC News

Ông Ferdinand Marcos Jr, con trai độc nhất của cựu tổng thống Philippines Ferdinand Marcos, dưới thời Marcos cha cầm quyền, Marcos con trở thành phó thống đốc tỉnh quê nhà Ilocos Norte năm 23 tuổi và sau đó là thống đốc. Ông Marcos Jr cùng gia đình rời khỏi Philippines năm 29 tuổi.

Ông Ferdinand Marcos Jr nhận được hơn 31 triệu phiếu ủng hộ của cử tri Philippines. Ảnh: AFP

Khi trở về đất nước những năm 1990, ông gầy dựng lại sự nghiệp chính trị và trở thành thống đốc tỉnh  Ilocos Norte, hạ nghị sĩ rồi thượng nghị sĩ.  

Mới đây, ông đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống hôm 9/5/2022. Với việc ông Ferdinand Marcos Jr trở thành tống thống tiếp theo của Philippines, đánh dấu sự trở lại ngoạn mục của gia tộc Marcos. 

Những nghi vấn không có câu trả lời

Khi được hỏi trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 1 về nỗ lực thu hồi tài sản gia tộc Marcos, ông nói rằng gia đình ông "không còn liên quan gì", đồng thời nhấn mạnh "những gì tòa án ra lệnh, chúng tôi sẽ tuân theo". Thế nhưng, theo Hãng tin Reuters, ông Marcos Jr và gia đình đã bất chấp các lệnh của tòa án và ra sức kháng cáo các phán quyết yêu cầu họ giao nộp tài sản. Ðến nay, gia tộc Marcos vẫn là bị cáo trong ít nhất 40 vụ án dân sự liên quan đến khối tài sản của họ.