Có gì đặc biệt ở đôi giày "cao giá nhất hành tinh" mà dù cháy hàng vẫn được săn lùng, nhiều ngôi sao hạng A tích cực lăng xê?

Trong thế giới giày thể thao, ít phong cách nào tồn tại lâu dài. Những đôi làm được điều đó, là những thiết kế kinh điển thực sự. Chúng là mặt hàng chủ lực của thương hiệu, thường xuyên được diện bởi những người đam mê giày dép. Điều này đúng với Air Force 1 (AF1), đôi giày 40 năm tuổi của gã khổng lồ Nike.

Kể từ phiên bản ban đầu được trình làng năm 1982, AF1 đã trở thành một trong những thiết kế giày được ưa chuộng nhất hành tinh, từ tín đồ thời trang đến khách hàng đại chúng. Đặc biệt, nó còn là giày thể thao bán chạy nhất trong tất cả thương hiệu ở Mỹ năm 2020, công ty nghiên cứu thị trường The NPD Group cho biết.

Một thập kỷ trước, nhà phân tích hàng thể thao Matt Powell nói với The New York Times rằng đôi sneakers này đã bán được ước tính khoảng 12 triệu đôi, chỉ riêng trong năm 2005 - hơn hai thập kỷ sau khi ra mắt.

Những hợp tác quảng cáo, bộ sưu tập giới hạn đã mang lại mức độ uy tín cho AF1, truyền bá "phúc âm" của nó đến các thế hệ sau. Phong cách đơn giản toàn màu trắng là thứ giữ cho AF1 "sống" tại hầu hết cửa hàng giày thể thao trong những năm qua.

Dù mang vẻ ngoài toàn trắng hay đen, có phụ kiện hoặc không, AF1 tính đến nay đã có hơn 2.000 phiên bản được phát hành.

Nhà thiết kế quá cố Virgil Abloh là người hâm mộ khổng lồ của AF1. Đồng thời anh là cộng tác viên lâu năm của Nike. Mùa hè năm 2021, giới mộ điệu được chiêm ngưỡng mẫu Louis Vuitton x Nike Air Force 1 lần đầu tiên và một lần nữa trên sàn diễn cuối cùng của Virgil Abloh cho Louis Vuitton. "Một biểu tượng văn hoá đúng nghĩa" là ghi chú của anh về đôi AF1 trong show diễn Xuân - Hè 2022 của nhà mốt.

Cuộc đấu giá đôi giày của Virgil Abloh vào tháng 2 vừa qua đã thu được 8 tỷ đồng. Số tiền này sẽ chuyển đến Quỹ học bổng Virgil Abloh "Hậu hiện đại".

"Vậy làm thế nào AF1 có thể trở thành đôi giày được đánh giá cao nhất hành tinh?", SCMP đặt vấn đề.

Trong buổi đấu giá gần đây, đôi Air Force 1 do Virgil Abloh thiết kế được gõ búa với giá 8 tỷ đồng.

Đôi giày trắng đặc trưng của Nike là sáng tạo của nhà thiết kế Bruce Kilgore, ban đầu chỉ có sẵn với phiên bản cao cổ. Vào thời điểm đó, AF1 là mặt hàng chủ lực của Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia Mỹ. Chiến dịch quảng bá "Air Force 1" có sự góp mặt của 6 ngôi sao bóng rổ: Michael Cooper, Moses Malone, Calvin Natt, Jamaal Wilkes, Bobby Jones và Mychal Thompson.

"Air in the box" là khẩu hiệu của AF1. Nó đã được chứng minh là bước ngoặt trong nền văn hoá thể thao và giày, nhờ tính năng chưa từng có của công nghệ Nike Air. Công nghệ này hoạt động trên không khí có áp suất, đựng trong túi dẻo dai. Chức năng của nó là bổ sung tính linh hoạt, độ đàn hồi và bền của đế, giữ cho đôi giày luôn nhẹ và có hình dáng riêng biệt.

Mục đích ban đầu của thương hiệu là tạm dừng AF1 để chuyển sang kiểu dáng, công nghệ tiếp theo. Song đôi giày đã kéo dài tuổi thọ nhờ vào bộ sưu tập mở rộng các phối màu khác nhau.

Năm 1983, AF1 cổ thấp được giới thiệu là sự thay thế cho cổ cao. Ba doanh nhân Baltimore đã gặp Nike và bày tỏ nhu cầu sản xuất những đôi AF1 độc quyền cho họ. Điều này đánh dấu sự khởi đầu của các phiên bản hợp tác và giới hạn.

6 ngôi sao bóng rổ trong chiến dịch quảng bá đầu tiên của Air Force 1.

Tuy nhiên một năm sau, hãng dừng sản xuất AF1. Dù vậy, nhu cầu về mẫu sneakers này vẫn tăng lên. Khách hàng không được giày mới đã "tái sinh" đôi cũ của họ bằng cách tuỳ chỉnh. Nhu cầu ngày càng cao buộc hãng thể thao Mỹ phải xem xét lại việc sản xuất AF1 cổ điển, đưa mẫu giày này trở lại sản xuất chỉ một năm sau đó.

Sự tái phát hành của giày bắt đầu vào năm 1985 khi hãng thời trang thể thao Mỹ phân phối ba phối màu của Air Force 1 cho bộ ba nhà bán lẻ ở Baltimore. Trong vòng vài ngày, tất cả 3.000 đôi giày mới tái xuất đã hoàn toàn hết hàng. Chúng bán chạy đến mức, AF1 trở thành xu hướng thời trang chứ không còn là thương hiệu giày thể thao.

Sự phổ biến rộng rãi của những đôi giày này đã khuyến khích hãng tung ra các phối màu AF1 mới. Giai đoạn 1986-1991, công ty phát hành một mẫu mới gần như hàng tháng, khi văn hóa giày thể thao bùng nổ dọc theo Bờ biển phía Đông.

Ở thập niên 1990, hãng đã đưa thiết kế AF1 lên tầm cao mới, củng cố vị trí của AF1 là đôi giày cổ điển thực sự. Cho đến đầu những năm 2000, công ty tiếp tục tăng cường sản xuất và thiết kế, thường xuyên tung ra AF1 phiên bản cao cấp, giới hạn và đặc biệt. Khả năng vô tận trong việc tạo bản phối, thiết kế mới của gã thời trang Mỹ đã tạo ra thế hệ những người sành giày.

Nếu hai thập kỷ 1980 và 1990 đều có mục tiêu đưa AF1 trở thành cái tên quen thuộc, bước sang thiên niên kỷ tiếp theo là cơ hội để đưa giày lên tầm cao mới.

Đầu thập niên 2000, AF1 trở thành mặt hàng chủ lực trong ngành công nghiệp âm nhạc. Vị thế đình đám của AF1 được nâng cao, phần lớn nhờ vào các rapper người Mỹ. Nelly và nhóm St Lunatics đã phát hành ca khúc nổi tiếng mang tên "Air Force Ones". 

Đây chỉ là phần nổi của tảng băng chìm về số lần các rapper khoe khoang về AF1 trong các bài hát. Rapper Jay-Z, Shyne, The Lox, G-Unit và The Diplomats đã đề cập nhiều về thiết kế mang tính biểu tượng của Nike.

Có thể nói, các rapper là người phát ngôn không chính thức của giày Air Force 1. Những đôi giày liên kết với Hãng đĩa Roc-A-Fella của Jay-Z, Terror Squad của Fat Joe là một trong những phiên bản giới hạn liên quan đến nhạc rap được phát hành. Các rapper thu được nhiều lợi nhuận từ doanh số AF1 nhờ triết lý "một lần là xong" - từ bỏ giày trước khi chúng bị nhăn.

Nelly cầm trên tay đôi Air Force 1 trong MV.

Khi các nhà sưu tập và người hâm mộ giày trên toàn thế giới yêu cầu những gì mới và tuyệt vời nhất trong AF1, công ty đã đáp ứng bằng cách đẩy mức giá cao hơn bao giờ hết. Vào năm 2007, Nike tung ra Air Force 1 Low Anaconda Lux siêu cao cấp, đi kèm với giá hơn 45 triệu đồng.

2007 cũng là thời điểm thương hiệu kỷ niệm 25 năm tung ra AF1. Nhân dịp này, hãng phát hành Air Force XXV, mang đến nét mới trên thiết kế ban đầu năm 1982. Ngoài ra, công ty còn tái tạo lại chiến dịch quảng bá ban đầu với đội ngôi sao mới, bao gồm Steve Nash, Wallace, Paul Price, LeBron James, Kobe Bryant và Chris Paul.

Trong những năm qua, công ty luôn tìm kiếm những cách thức mới để giữ cho đôi giày bóng rổ cổ điển của họ luôn phong cách, hiện đại.

Drake đã được nghệ sĩ Damien Hirst - người thiết kế bìa album của rapper - tặng một đôi AF1 tuỳ chỉnh. Ông không phải người đầu tiên sử dụng mẫu giày trị giá hơn 2 triệu đồng này làm quà tặng.

Nghệ sĩ người Anh Damien Hirst dùng đôi Air Force 1 làm quà tặng Drake.

Bên cạnh vị thế nổi bật, AF1 từng xuất hiện trong các vụ kiện tụng, cho thấy sự nghiêm túc của Nike trong việc bảo vệ thiết kế của đôi giày. 

Nhà thiết kế John Geiger đã phải ra tòa vì đôi GF-01 của mình có vẻ ngoài giống mẫu giày đặc trưng của Nike. Song thương hiệu chưa bao giờ kiện Bape về những đôi Bapesta do Nigo thiết kế. Thương hiệu thời trang thể thao cũng có những tranh cãi gần đây trong việc viết sai tên tiếng Hy Lạp, bị Bưu điện Mỹ kiện vì vi phạm bản quyền.

AF1 đã có nhiều sự cải tiến trong những năm qua, từ đường cắt (cổ thấp, trung bình, cao), công nghệ của Nike (Foamposite, Hyperfuse, Liquid Metal và Flyknit) đến những phiên bản sang trọng bằng da cá sấu hoặc trăn với giá hơn 45 triệu đồng hay phiên bản thuần chay. Tuy nhiên, sự đổi mới đột phá nhất là sự ra mắt kích cỡ giày cho nữ vào năm 2021.

Air Force 1 không chỉ nổi tiếng trong giới âm nhạc hay bóng rổ… Nó còn được các nhà thiết kế, biểu tượng phong cách, người mẫu và tín đồ thời trang tích cực lăng xê. Những cái tên đó bao gồm Victoria Beckham, Jennifer Lopez, Kylie Jenner, Bella Hadid, Ciara và Hailey Bieber…

Đôi giày này cũng nằm trong danh sách được yêu thích nhất trên mạng xã hội. Các dân buôn đã kiếm khoản lợi nhuận không nhỏ nhờ vào nhu cầu lớn từ "đầu giày".

Vẻ ngoài trắng đơn giản có thể dễ dàng chinh phục đa dạng phong cách thời trang, từ váy hoa điệu đà đến quần jeans cá tính hay thậm chí là blazer thanh lịch.

Bella Hadid, Kendall Jenner, Hailey Bieber và Emily Ratajkowski là những người mẫu lăng xê Air Force 1.